Trong những năm gần đây, ngành công nghệ thông tin (CNTT) tại Việt Nam đã có bước phát triển vượt bậc, trở thành một trong những thị trường hấp dẫn nhất đối với các doanh nghiệp quốc tế, đặc biệt là Nhật Bản. Với nguồn nhân lực IT Việt Nam ngày càng chất lượng và dồi dào, sự hợp tác này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, mà còn thúc đẩy quá trình đổi mới công nghệ và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả tiềm năng này, các doanh nghiệp Nhật Bản cần có chiến lược phù hợp, tận dụng tối đa điểm mạnh của nguồn nhân lực IT Việt Nam và khắc phục các thách thức của thị trường IT tại Việt Nam.

1. Chất lượng nguồn nhân lực IT Việt Nam

1.1.  Năng lực kỹ thuật vượt trội

• Kỹ sư IT Việt Nam thường tốt nghiệp từ các trường đại học danh tiếng như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Công nghệ Thông tin TP.HCM, được đánh giá cao về nền tảng kiến thức vững chắc. Các kỹ sư không chỉ làm chủ các ngôn ngữ lập trình phổ biến như Java, Python, C++, mà còn bắt kịp xu hướng công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), Blockchain và Internet of thing (IoT).
• Theo báo cáo từ Ngân hàng Thế giới (World Bank), việc tăng cường khả năng tiếp cận và phổ biến công nghệ ở Việt Nam đã đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế bền vững. Đặc biệt, ngành IT chiếm một vai trò quan trọng, cung cấp nguồn lực cần thiết cho các dự án công nghệ toàn cầu.

1.2. Thái độ làm việc và văn hóa cầu tiến

• Kỹ sư Việt Nam nổi tiếng với sự cần cù, cầu tiến và sẵn sàng học hỏi. Theo khảo sát từ JETRO (Tổ chức Xúc tiến Thương mại Nhật Bản), các doanh nghiệp Nhật đánh giá cao tinh thần trách nhiệm và khả năng làm việc nhóm của người lao động Việt Nam. Đây là một lợi thế quan trọng, giúp Việt Nam nổi bật so với các đối thủ như Ấn Độ hay Philippines.

1.3. Khả năng ngoại ngữ ngày càng cải thiện

• Ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, từng là rào cản của nguồn nhân lực Việt Nam. Tuy nhiên, điều này đang dần được khắc phục. Báo cáo từ EF English Proficiency Index (2023) cho thấy Việt Nam xếp hạng 60/111 quốc gia, cho thấy sự cải thiện rõ rệt. Ngoài ra, các chương trình đào tạo tiếng Nhật, đặc biệt dành riêng cho kỹ sư CNTT, cũng được triển khai rộng rãi, giúp kỹ sư giao tiếp hiệu quả hơn với đối tác Nhật Bản.

1.4. Chi phí hợp lý

• Mức lương trung bình của kỹ sư IT tại Việt Nam dao động từ 700 USD – 1.500 USD/tháng tùy vào kinh nghiệm và kỹ năng, thấp hơn nhiều so với mức lương tại Nhật Bản (5.000 USD – 7.000 USD/tháng, theo dữ liệu của Glassdoor). Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh lớn, đặc biệt khi Nhật Bản đang đối mặt với chi phí nhân sự tăng cao và thiếu hụt lao động.

2. Các điểm mạnh của thị trường IT Việt Nam

2.1. Nguồn nhân lực trẻ và năng động

• Với dân số hơn 100 triệu người và độ tuổi trung bình chỉ khoảng 32 tuổi (theo Tổng cục Thống kê Việt Nam), Việt Nam có một lực lượng lao động trẻ và dễ thích nghi với công nghệ mới. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp Nhật Bản khi triển khai các dự án dài hạn.

2.2. Môi trường làm việc linh hoạt

• Trong bối cảnh hậu đại dịch, nhiều doanh nghiệp IT tại Việt Nam đã nhanh chóng áp dụng các mô hình làm việc từ xa và hybrid, phù hợp với xu hướng toàn cầu. Điều này giúp tăng năng suất và tiết kiệm chi phí vận hành.

2.3. Chính sách hỗ trợ từ chính phủ

• Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi như miễn thuế thu nhập doanh nghiệp trong 4 năm đầu cho các dự án đầu tư vào CNTT, đồng thời tăng cường hợp tác quốc tế trong đào tạo nhân lực chất lượng cao. Theo Tạp chí Tài chính, đây là một trong những yếu tố giúp Việt Nam thu hút mạnh mẽ các doanh nghiệp Nhật Bản.

3. Thách thức trong hợp tác và giao tiếp

3.1. Khác biệt văn hóa

• Sự khác biệt trong cách làm việc và giao tiếp giữa Việt Nam và Nhật Bản có thể dẫn đến những hiểu lầm không mong muốn. Ví dụ, người Nhật thường chú trọng vào chi tiết và yêu cầu sự hoàn hảo, trong khi người Việt Nam thường ưu tiên tốc độ và sự linh hoạt.

3.2. Rào cản ngôn ngữ

• Mặc dù khả năng ngoại ngữ của kỹ sư Việt Nam đang được cải thiện, nhưng mức độ thông thạo tiếng Nhật cần thiết cho các dự án phức tạp vẫn còn hạn chế. Điều này đôi khi gây ra khó khăn trong việc truyền đạt ý tưởng và yêu cầu kỹ thuật.

3.3. Quản lý thời gian và kỳ vọng

• Người Nhật thường tuân thủ kế hoạch một cách nghiêm ngặt, trong khi kỹ sư Việt Nam có xu hướng thích ứng linh hoạt hơn. Sự khác biệt này có thể gây ra mâu thuẫn nếu không được quản lý hiệu quả.

4.Gợi ý để Nhật Bản khai thác hiệu quả nguồn nhân lực IT Việt Nam

4.1. Tăng cường giao tiếp hiệu quả

• Sử dụng các công cụ hỗ trợ giao tiếp như Slack, Zoom, và Asana để đảm bảo mọi thông tin được truyền đạt rõ ràng và kịp thời.
• Tổ chức các buổi đào tạo kỹ năng mềm và văn hóa làm việc Nhật Bản cho kỹ sư Việt Nam.

4.2. Đầu tư vào đào tạo kỹ sư cầu nối (BrSE)

• Vai trò của kỹ sư cầu nối ngày càng quan trọng trong việc kết nối hai đội ngũ. Đầu tư vào đào tạo tiếng Nhật và kỹ năng quản lý dự án sẽ giúp giảm thiểu hiểu lầm, đồng thời tăng cường hiệu quả hợp tác. Theo JETRO, số lượng BrSE thành công trong việc làm cầu nối giữa Nhật Bản và Việt Nam đã tăng hơn 200% trong 5 năm qua.

4.3. Xây dựng môi trường hợp tác bền vững

• Tăng cường các chương trình trao đổi nhân sự hai chiều: Doanh nghiệp Nhật Bản có thể gửi chuyên gia sang Việt Nam làm việc trong các dự án ngắn và dài hạn để hỗ trợ đào tạo và định hướng kỹ thuật. Đồng thời, tạo điều kiện để kỹ sư Việt Nam sang Nhật làm việc, giúp họ hiểu sâu hơn về văn hóa doanh nghiệp và quy trình làm việc của Nhật Bản.
• Hỗ trợ phát triển văn hóa doanh nghiệp đa quốc gia: Khuyến khích xây dựng một môi trường làm việc thân thiện, đa dạng và bao dung để giảm thiểu khoảng cách văn hóa giữa đội ngũ Việt Nam và Nhật Bản. Các buổi hội thảo về giao tiếp liên văn hóa, kỹ năng làm việc nhóm đa quốc gia nên được tổ chức định kỳ.

4.4. Thúc đẩy các dự án hợp tác dài hạn

• Tích cực tham gia các dự án nghiên cứu và phát triển (R&D): Doanh nghiệp Nhật Bản có thể hợp tác với các trường đại học và tổ chức nghiên cứu tại Việt Nam để phát triển các sản phẩm công nghệ mới. Điều này không chỉ giúp tận dụng nguồn lực IT Việt Nam mà còn đóng góp vào sự phát triển lâu dài của ngành công nghệ hai quốc gia.
• Tăng cường hợp tác trong chuyển giao công nghệ: Doanh nghiệp Nhật Bản có thể hỗ trợ kỹ sư Việt Nam tiếp cận và làm chủ các công nghệ mới thông qua các dự án chuyển giao công nghệ, góp phần phát triển năng lực kỹ thuật bền vững.

5.Kết luận

Nguồn nhân lực IT Việt Nam sở hữu nhiều tiềm năng nhờ năng lực kỹ thuật cao, thái độ làm việc tích cực và chi phí cạnh tranh. Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả, các doanh nghiệp Nhật Bản cần hiểu rõ điểm mạnh và thách thức của thị trường, đồng thời đầu tư vào đào tạo và xây dựng mối quan hệ hợp tác bền vững. Việc này không chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp mà còn góp phần thúc đẩy sự phát triển công nghệ của cả hai quốc gia.